Wystarczy włączyć dowolną debatę polityków w telewizji, aby niemal na pewno usłyszeć słowo „populizm” lub inne bardzo do niego zbliżone. Określenie kogoś mianem populisty uważa się zaś za obelgę. Czym tak naprawdę jest populizm i dlaczego tak często się o nim mówi?
Czym jest populizm?
Populizm to polityczne zjawisko, które po raz pierwszy pojawiło się w XIX wieku. Z początku było to połączenie paru doktryn politycznych oraz technik socjotechnicznych, których wykorzystanie pozwala osiągnąć sukces wyborczy w demokratycznych krajach.
Obecnie pod pojęciem populizmu kryje się wiele rzeczy i można je nawet uznać za synonim demagogi. W pewnym uproszczeniu populizm polityczny polega na mówieniu tego, co chce usłyszeć dana grupa wyborców. Szczególnie mocno praktykuje się go podczas kampanii wyborczych. Wtedy to politycy prześcigają się w podawaniu obietnic, których spełnienie nie jest możliwe, np. z powodu ograniczeń finansowych budżetu państwa.
Wiele populistycznych haseł sprowadza się do zapewnień o jednoczesnym obniżeniu podatków i zwiększeniu świadczeń socjalnych oraz zwiększeniu poziomu wynagrodzeń. Takie deklaracje niemal nigdy są niemożliwe do wykonania ze względów ekonomicznych, ale duża część społeczeństwa i tak chętnie ich słucha.
Które partie praktykują populizm?
Praktycznie wszystkie partie polityczne na całym świ
ecie w pewnym stopniu stosują populizm. Szczególnie często z tej techniki korzystają jednak mniejsze partie opozycyjne. W ich przypadku istnieje bowiem mniejsza szansa na to, że zdobędą one większość parlamentarną i będą później rozliczane z wcześniej złożonych obietnic.
Oparcie swojej całej strategii politycznej o hasła populistyczne jest bowiem wysoce ryzykowne. Partie populistyczne po osiągnięciu władzy rzadko kiedy są je w stanie utrzymać. W takich przypadkach, kiedy mogą dotrzymać obietnic, to jednak zwykle prowadzi to do katastrofy finansów publicznych. Alternatywnie mogą zaniechać ich realizacji, co jednak szybko kończy się utratą poparcia wyborczego, ponieważ wyborcy poczują się oszukani.
Jakie są rodzaje populizmu?
Można wyróżnić różne rodzaje populizmu. Zasadniczo jednak najczęściej spotykane są jego dwa warianty. Populizm prawicowy bazuje na podkreślaniu tożsamości narodowej i przyjmuje postać np. eurosceptycyzmu. Hasła polityków w tym przypadku głoszą, że np. suwerenność danego kraju jest zagrożona przez wpływ instytucji międzynarodowych, co ma być skrajnie niekorzystnym zjawiskiem.
Z kolei lewicowy populizm opiera się o zwracanie uwagi na nierówności społeczne. Tu w negatywnym świetle przedstawiane są np. korporacje i wszelkiego rodzaju niesprawiedliwości społeczne. Populiści lewicowi często obiecują rozbudowane świadczenia socjalne od państwa dla każdego obywatela.
